ΣΤΕΡΕΩΤΥΠΑ – ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ - ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Αύριο αρχίζουν οι πανελλαδικές 2013, πρώτο μάθημα η Νεοελληνική  Γλώσσα, Έκθεση. 

Παραθέτουμε ένα επίκαιρο θέμα 

από το βιβλίο εκθέσεων της  β΄ λυκείου

Οι συμβολικοί χαρακτηρισμοί που αποδίδονται στα μέλη μια ομάδας ανθρώπων και βασίζονται σε γενικεύσεις καλούνται στερεότυπα. Αγγίζουν όλες τις εκφάνσεις του βίου, όπως λ.χ. την πολιτική, τις σχέσεις των λαών, τη θρησκεία.

Συνήθως αποτελούν υποκειμενικές και μεροληπτικές ανθρώπινες αντιλήψεις με γνωρίσματα την υπεργενίκευση, την υπεραπλούστευση, που προκαλούν τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας και της αλήθειας. 

Προκαταλήψεις είναι οι εκ των προτέρων διαμορφωμένες γνώμες, δίχως να προηγηθεί ενδελεχή μελέτη και εξέταση, γι αυτό αποδεικνύονται   συνήθως εσφαλμένες. Βασίζονται σε αυθαίρετες γενικεύσεις, απορρέουν από στερεοτυπικές πεποιθήσεις και προκαλούν δυσμενή προδιάθεση απέναντι σε πρόσωπα, ομάδες, λαούς σύμβολα,  ιδεολογίες. Διακρίνονται σε φυλετικές, εθνικές, θρησκευτικές, πολιτικές, επαγγελματικές, αθλητικές, επιστημονικές.

Η κρίση των αξιών οδηγεί σε ηθική χαλάρωση και σε αδυναμία διαμόρφωσης δίκαιου και ηθικού χαρακτήρα. Οι αδικίες οι ανισότητες και τα οικονομικά αδιέξοδα καθιστούν ευχερέστερη και αβασάνιστη την αποδοχή απόψεων. Το κυρίαρχο υλιστικό πρότυπο ναρκοθετεί τον πνευματικό πολιτισμό.

Η έλλειψη παιδείας, η άγνοια,  η αμάθεια, η έλλειψη ηθικής προλειαίνουν το έδαφος για την εδραίωση προκαταλήψεων και στερεοτύπων αντιλήψεων. 

Οι επιπτώσεις είναι πολλές. Ενισχύεται η μοναξιά, η απομόνωση σε ατομικό επίπεδο και η εσωστρέφεια σε εθνικό. Προκαλούνται συναισθήματα απογοήτευσης, μίσους και οργής. Εδραιώνεται ο ρατσισμός. Υπονομεύεται το πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης, ενώ δηλητηριάζονται οι υγιείς ανθρώπινες σχέσεις. Κλονίζεται η δημοκρατία, σημειώνεται αποσταθεροποίηση των διεθνών σχέσεων υποθάλπονται οι εθνικισμοί, καθίσταται επισφαλής η ειρηνική συνύπαρξη των λαών.     

Η υπερτίμηση του εγώ εδραιώνει στερεοτυπικές αντιλήψεις. Η υποεκτίμηση του εγώ προκαλεί ζήλια, φθόνο και ενισχύει τις στερεοτυπικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις.  Η έλλειψη διαλόγου και η επιβολή  απόψεων ενισχύουν τη συντήρηση, την αναπαραγωγή γενικευμένων και εσφαλμένων απόψεων/πεποιθήσεων. 

Τρόποι αντίδρασης.  Ο διάλογος στο σπίτι, ο σεβασμός της προσωπικότητας του παιδιού, η αυτενέργεια του νέου, η καλλιέργεια του φιλευρενετικού πνεύματος.  Οι γονείς κρίνονται σημαντικοί παράγοντες και οφείλουν να αποτελούν πρότυπα πνευματικής και ηθικής ωριμότητας.  

Το σχολείο είναι η παροχή ανθρωπιστικής αγωγής, προκειμένου οι μαθητές να εθιστούν στη διαλλακτικότητα, την αντικειμενικότητα και τον αλληλοσεβασμό. Παράλληλα επιβάλλεται η ενίσχυση της Εθνικής μας ταυτότητας χωρίς ακρότητες και με καλλιέργεια πνεύματος διεθνισμού.

Τα ΜΜΕ δεν πρέπει να υπηρετούν τους μηχανισμούς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας με σκοπό την ικανοποίηση προσωπικών και πολιτικών συμφερόντων.

Η πολιτεία οφείλει να ενισχύει το δημοκρατικό φρόνημα αποφεύγοντας το λαϊκισμό.  Οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη και να αναλάβουν δράση για την αποκάλυψη της αλήθειας προς χάρη του ανθρώπου.      

   

Ο άνθρωπος έχει τη δύναμη να απαλλαγεί απ τα δεσμά των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων με ουσιαστική και αδιάλειπτη αρωγή των φορέων αγωγής και κοινωνικοποίησης, αλλά κυρίως καταβάλλοντας ο ίδιος προσωπικό αγώνα. 

Ας φωλιάσει στις καρδιές μας η αγάπη που συνενώνει τους ανθρώπους και τους λαούς, καταργώντας τα σύνορα του μίσους.     

   ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Ρατσισμός είναι η θεωρεία που δέχεται και υποστηρίζει την ανισότητα με βάση τις φυλετικές διακρίσεις. Σύμφωνα μ αυτήν υπάρχουν ανώτερες και «καθαρές» φυλές, ράτσες, τα μέλη των οποίων οφείλουν να περιφρουρήσουν την καθαρότητά τους και τον κυρίαρχο ρόλο έναντι των υπολοίπων φυλών που θεωρούνται κατώτερες.  Στην ουσία λειτουργεί ως κοινωνικός Δαρβινισμός, που κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους ανάλογα με τα καλά ή τα κακά γονίδια που διαθέτουν.

Συνήθως αποτελούν υποκειμενικές και μεροληπτικές ανθρώπινες αντιλήψεις με γνωρίσματα  υπεργενίκευσης,  που προκαλούν τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας και της αλήθειας. 

Πέραν του φυλετικού διακρίνουμε και άλλες διαστάσεις ρατσισμού.

Ο    θρησκευτικός ρατσισμός που συναντάται κυρίως μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών. Ο Πολιτισμικός με αντιθέσεις των προοδευμένων λαών της Δύσης και εκείνων του τρίτου κόσμου. Κριτήρια είναι η κουλτούρα και η πολιτισμική ταυτότητα. Ο κοινωνικός ρατσισμός με βάση την κοινωνική διάκριση.

Η κοινωνική θέση, το επάγγελμα, η διαδρομή, το πνευματικό επίπεδο, ο τόπος διαμονής,  το φύλο, η ενδυμασία, ο τρόπος διασκέδασης, η ηλικία,  η σεξουαλική προτίμηση κ.α. αποτελούν τις μικρότερες  διαστάσεις του ρατσισμού.   

Ο φόβος του διαφορετικού και του αγνώστου είναι ο καταλύτης μιας ψυχολογικής διαδικασίας. Ο όμοιός μας κρίνεται φιλικός,  ακίνδυνος. Αντίθετα ο ξένος, ο αλλιώτικος εξ ορισμού κρίνεται επικίνδυνος.

Ο εθνικός εγωισμός επιφέρει τον εθνοκεντρισμό, ενώ ο ατομικός δημιουργεί ζήλια και φθόνο έναντι των ικανοτέρων.

Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις  προκαλούν δυσμενή προδιάθεση απέναντι σε πρόσωπα, ομάδες, λαούς σύμβολα,  ιδεολογίες.   

Η έλλειψη παιδείας, η άγνοια,  η αμάθεια, η έλλειψη ηθικής προλειαίνουν το έδαφος για την εδραίωση ρατσιστικών αντιλήψεων.  

Η οικονομική και πολιτική κρίση για την εκτόνωση προκαλεί ρατσισμό με εξιλαστήρια θύματα τους «ξένους».

Οι αδικίες,  η φτώχεια, οι ανισότητες και τα οικονομικά αδιέξοδα καθιστούν ευχερέστερη και αβασάνιστη την αποδοχή ρατσιστικών απόψεων.

Η κρίση του ανθρωπισμού.  Ο άνθρωπος παύει να είναι σκοπός, αλλά γίνεται μέσο για την εξυπηρέτηση άλλων σκοπών, κυρίως οικονομικών. Η άσβεστη δίψα του ανθρώπου για διάκριση και υπεροχή αποτελεί διαχρονική τάση.

από εδώ και κάτω θα δείτε ότι το κείμενο είναι ίδιο. αντικαταστάθηκαν μόνο οι λέξεις στερεότυπα προκαταλήψεις με τη λέξη ρατσισμός.

   

Οι επιπτώσεις είναι πολλές. Ενισχύεται η μοναξιά, η απομόνωση σε ατομικό επίπεδο και η εσωστρέφεια σε εθνικό. Προκαλούνται συναισθήματα απογοήτευσης, μίσους και οργής. Εδραιώνεται ο ρατσισμός. Υπονομεύεται το πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης, ενώ δηλητηριάζονται οι υγιείς ανθρώπινες σχέσεις. Κλονίζεται η δημοκρατία, σημειώνεται αποσταθεροποίηση των διεθνών σχέσεων, υποθάλπονται οι εθνικισμοί, καθίσταται επισφαλής η ειρηνική συνύπαρξη των λαών.     

Η υπερτίμηση του εγώ εδραιώνει ρατσιστικές αντιλήψεις. Η υποεκτίμηση του εγώ προκαλεί ζήλια, φθόνο και ενισχύει τις ρατσιστικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις.  Η έλλειψη διαλόγου και η επιβολή  απόψεων ενισχύουν τη συντήρηση, την αναπαραγωγή γενικευμένων και εσφαλμένων απόψεων/πεποιθήσεων. 

Τρόποι αντίδρασης.  Ο διάλογος στο σπίτι, ο σεβασμός της προσωπικότητας του παιδιού, η αυτενέργεια του νέου, η καλλιέργεια του φιλευρενετικού πνεύματος.  Οι γονείς κρίνονται σημαντικοί παράγοντες και οφείλουν να αποτελούν πρότυπα πνευματικής και ηθικής ωριμότητας.  

Το σχολείο είναι η παροχή ανθρωπιστικής αγωγής, προκειμένου οι μαθητές να εθιστούν στη διαλλακτικότητα, την αντικειμενικότητα και τον αλληλοσεβασμό. Παράλληλα επιβάλλεται η ενίσχυση της Εθνικής μας ταυτότητας χωρίς ακρότητες και με καλλιέργεια πνεύματος διεθνισμού.

Τα ΜΜΕ δεν πρέπει να υπηρετούν τους μηχανισμούς  παραπληροφόρησης και προπαγάνδας με σκοπό την ικανοποίηση προσωπικών και πολιτικών συμφερόντων.

Η πολιτεία οφείλει να ενισχύει το δημοκρατικό φρόνημα αποφεύγοντας το λαϊκισμό.  Οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη και να αναλάβουν δράση για την αποκάλυψη της αλήθειας προς χάρη του ανθρώπου.      

   

Ο άνθρωπος έχει τη δύναμη να απαλλαγεί απ τα δεσμά του ρατσισμού και των προκαταλήψεων με ουσιαστική και αδιάλειπτη αρωγή των φορέων αγωγής και κοινωνικοποίησης, αλλά κυρίως καταβάλλοντας ο ίδιος προσωπικό αγώνα. 

Ας φωλιάσει στις καρδιές μας η αγάπη που συνενώνει τους ανθρώπους και τους λαούς, καταργώντας τα σύνορα του μίσους.  

   

Στην Περίληψη

Προτιμάμε την ενεργητική σύνταξη:

Π.χ.  Ο συγγραφέας στον πρόλογο διατυπώνει το ερώτημα αν ……………..  επισημαίνει τη δύναμη και τους κινδύνους ……….. το ξήλωμα των καθισμάτων στο στάδιο είναι βανδαλισμός που γίνεται επαχθέστερος …………  όταν επεκτείνεται στις καταστροφές αυτοκινήτων, βιτρινών, …………