Η μάχη στο Μαραθώρεμα (με τους Γερμανούς). Μια ιστοριούλα που διηγήθηκε ο Στέλιος Κλάγκος (Γιώτας).
Απόσπασμα από το βιβλίο του Ανδρέα Παππά «ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ» σελ 109
«......Σε συζήτηση που είχα με το μακαρίτη Στέλιο Κλάγκο (Γιώτα) ο οποίος συμμετείχε στη μάχη, πήρα τις ακόλουθες πληροφορίες: Όταν τέλειωσε η μάχη, είπε ο Στέλιος, φτάσαμε στα σπίτια μας να δούμε τι έγινε. Κατεβαίνοντας το ποτάμι, εγώ με μερικούς γειτόνους μου, είδαμε ένα Γερμανό να σηκώνει ψηλά τα χέρια. Τον αφοπλίσαμε και τον πήραμε μαζί μας. Παρακάτω ένας άλλος, βαριά τραυματισμένος, με τα αίματα σβάρνα, έρχονταν γύρω μέσα στο νερό του ποταμιού και δε μπορούσε να σταθεί καλά στα πόδια του. Παρόλα ταύτα, όταν μας είδε να πλησιάζουμε, μας πρότεινε το όπλο και μάλιστα πυροβόλησε κιόλας, αλλά άσκοπα, διότι δεν ήταν σε κατάσταση να αμυνθεί. Τελικά του δώσαμε τη χαριστική βολή και του πήραμε το όπλο.
- Βαρέσατε πολλούς Γερμανούς στη μάχη; Ρώτησα, διακόπτοντας το Στέλιο.
- Και εγώ δεν ξέρω πόσους, συνέχισε ο Στέλιος, δε δώσαμε προσοχή. Είχαμε την αγωνία να δούμε τι απέγιναν τα σπίτια μας και φεύγαμε βιαστικά με καρδιοχτύπι, διότι ο καπνός έκλεισε ολόκληρη την ποταμιά, σαν νάταν πυκνή αντάρα…. Όταν είδαν τα παιδιά τα σπίτια τους καμένα, πήδησαν πάνω στον Γερμανό να τον «φάνε δάγκα». Να τον σκίσουν ζωντανό! Ο Γρηγόρης ο Σιακαρέλος μάλιστα, προσπάθησε να τον τουφεκίσει, αλλά εγώ τον έχωσα στην αγκαλιά μου και τον γλύτωσα από του χάρου τα δόντια. Και κείνος, όταν είδε πως κινδύνευε η ζωή του, τόσο περισσότερο κόλαγε απάνω μου.
- Μετά τι απέγινε;
- Τι διάολο να γινότανε. Μήπως είχα σπίτι να τον πάρω; Ή είχα ψωμί να του δώσω; Τον πήρα τον έβγαλα μέχρι τον Βόιδαρο, του έδειξα προς τα πού ήταν η Άρτα και τον άφησα.
- Τις οίδε, νάφτασε στην Άρτα τάχα, ή πιο κάτω τον σκότωσαν και τον έριξαν σε καμιά λαγκαδιά; Ξαναρώτησα.
- Μη βιάζεσαι θα σου εξηγήσω, η υπόθεση αυτή έχει μεγάλη ιστορία. Όταν πήγα στη Γερμανία και δούλευα σε κάποιο εργοστάσιο, έβλεπα κάποιο εργάτη να έχει το βλέμμα του καρφωμένο πάνω μου. Άρχισα να φοβάμαι. Μια μέρα με πλησίασε και με προσκάλεσε να πάω σπίτι του, χωρίς να μου πει τίποτε άλλο. Φυσικά του αρνήθηκα, αλλά αυτός, με προσκαλούσε κάθε μέρα, δείχνοντας κάποια καλοσύνη. Τελικά αποφάσισα και πήγα. Τότε με σύστησε στη γυναίκα του λέγοντάς της, αυτός είναι ο άνθρωπος, που μου έσωσε τη ζωή στην Ελλάδα! Αλλά όμως, πρόσθεσε ο Στέλιος, αυτός δεν ήταν Γερμανός. Ήταν Πολωνός επιστρατευμένος. Όσο καιρό είχα στη Γερμανία, ζούσαμε μαζί σαν αδέλφια».
- Βαρέσατε πολλούς Γερμανούς στη μάχη; Ρώτησα, διακόπτοντας το Στέλιο.
- Και εγώ δεν ξέρω πόσους, συνέχισε ο Στέλιος, δε δώσαμε προσοχή. Είχαμε την αγωνία να δούμε τι απέγιναν τα σπίτια μας και φεύγαμε βιαστικά με καρδιοχτύπι, διότι ο καπνός έκλεισε ολόκληρη την ποταμιά, σαν νάταν πυκνή αντάρα…. Όταν είδαν τα παιδιά τα σπίτια τους καμένα, πήδησαν πάνω στον Γερμανό να τον «φάνε δάγκα». Να τον σκίσουν ζωντανό! Ο Γρηγόρης ο Σιακαρέλος μάλιστα, προσπάθησε να τον τουφεκίσει, αλλά εγώ τον έχωσα στην αγκαλιά μου και τον γλύτωσα από του χάρου τα δόντια. Και κείνος, όταν είδε πως κινδύνευε η ζωή του, τόσο περισσότερο κόλαγε απάνω μου.
- Μετά τι απέγινε;
- Τι διάολο να γινότανε. Μήπως είχα σπίτι να τον πάρω; Ή είχα ψωμί να του δώσω; Τον πήρα τον έβγαλα μέχρι τον Βόιδαρο, του έδειξα προς τα πού ήταν η Άρτα και τον άφησα.
- Τις οίδε, νάφτασε στην Άρτα τάχα, ή πιο κάτω τον σκότωσαν και τον έριξαν σε καμιά λαγκαδιά; Ξαναρώτησα.
- Μη βιάζεσαι θα σου εξηγήσω, η υπόθεση αυτή έχει μεγάλη ιστορία. Όταν πήγα στη Γερμανία και δούλευα σε κάποιο εργοστάσιο, έβλεπα κάποιο εργάτη να έχει το βλέμμα του καρφωμένο πάνω μου. Άρχισα να φοβάμαι. Μια μέρα με πλησίασε και με προσκάλεσε να πάω σπίτι του, χωρίς να μου πει τίποτε άλλο. Φυσικά του αρνήθηκα, αλλά αυτός, με προσκαλούσε κάθε μέρα, δείχνοντας κάποια καλοσύνη. Τελικά αποφάσισα και πήγα. Τότε με σύστησε στη γυναίκα του λέγοντάς της, αυτός είναι ο άνθρωπος, που μου έσωσε τη ζωή στην Ελλάδα! Αλλά όμως, πρόσθεσε ο Στέλιος, αυτός δεν ήταν Γερμανός. Ήταν Πολωνός επιστρατευμένος. Όσο καιρό είχα στη Γερμανία, ζούσαμε μαζί σαν αδέλφια».
Dimos Kafkias 24 Μαΐου στις 8,12 μ.μ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΤΙΣ 10 ΟΚΤΩΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 1942 ΕΓΙΝΕ Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΜΑΡΑΘΟΡΕΜΑ.ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ Ι3 ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΣΚΟΤΩΘΗΚΑΝ ΟΙ 7.ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΡΙΑ ΜΑΣ ΜΕΡΟΣ ΠΗΡΑΝ.Η ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ Η. ΛΟΥΤΣΙΑΡΗ Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΜΠΟΥΡΓΑΙΩΝ Δ.ΚΑΡΑΜΠΙΚΑΣ Δ.ΠΑΧΟΥΛΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ.Η ΜΑΧΗ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΣΤΙΣ 4 ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΕ 4 ΩΡΕΣ.
Kapaka Pappas 24 Μαΐου στις 8,29 μ.μ. Είσαι Πολύ καλά ενημερωμένος. Γράφεις και ονόματα αυτών που έλαβαν μέρος στη μάχη. Στο βιβλίο δεν αναφέρονται τα ονόματα. Ίσως απέφυγε να γράψει μερικά επειδή δεν τα γνώριζε όλα.
Dimos Kafkias 24 Μαΐου στις 8,31 μ.μ. Θεωρω φιλε Κωστα οτι στα σχολεια επρεπε να διδασκεται το μαθημα της ''ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ'' για να μπορεσουν και οι νεωτεροι να γνωρισουν την ιστορια του τοπου τους.
Dimos Kafkias 24 Μαΐου στις 8,46 μ.μ. Ναι εχω λεπτομερη περιγραφη της μαχης παρολο που 3 τουλαχιστον συγγραφεις δεν συμφωνουν απολυτα.Πιστευω οτι η σοβαροτερη μαρτυρια ειναι του Γρηγ. Μπεσλικα που παρακολουθησε τη μαχη σε ηλικια 11 ετων.
..................................
Για να κλαπεί κότα, ήταν σχέδιο του αρχηγού, να εκτελέσει κάποιον έμπορα που βγήκε από τη Θεσσαλία στα χωριά, να αγοράσει σφάγια. Αφού τον ανέκρινε και είδε ότι είχε χρήματα, τον διάταξε να ακολουθήσει το στράτευμα, μέχρι να βρει αφορμή να τον εκτελέσει, να του πάρει τα χρήματα.
ΑΠΟΨΕΙΣ Μάης 2012. Κώστας Α. Παππάς
Πέμπτη, 31 Μαΐου 2012
Η βία ή η καλοσύνη, δεν εξαρτάται ούτε από την αριστερά, ούτε από τη δεξιά, εξαρτάται από το χαρακτήρα των ανθρώπων
Απόσπασμα από βιβλίο του Ανδρέα Παππά σελ 546, κατά την περίοδο που υπηρετούσε ως 20χρονος φαντάρος στο Ε.Δ.Ε.Σ. (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος).
…………………………………………………………
Κάποια άλλη μέρα πήγα στο χωριό να ειδώ τους χωριανούς μου, που νόμιζα πως στεγάζονταν στο σχολείο, αλλά είχαν βγει σε φυλάκια.
Προς το παρόν εκεί (στο σχολείο) βρίσκονταν στρατιώτες των Μ.Α.Υ. (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου) και είχαν δυο κρατούμενους που τους ξυλοκοπούσε κάποιος "Θεόδωρος".
Κατηγορούνταν ότι ναρκωπέδωσαν ορισμένα σημεία κοντά στη γέφυρα του
Αυλακιού . Ήταν κάποιος Μπλάνης κι’ ένας Ράγιος. Ο τελευταίος στέκονταν μαζεμένος σε μια γωνία του σχολείου, χλωμός και πνιγμένος μέσα στα αίματα. Τον πλησίασα, του έδωσα μια τσιγάρα και του την άναψα ο ίδιος με σπίρτο. Με την πρώτη ρουφηξιά τον αρπάζει ο βασανιστής του, o "Θεόδωρος", τον πετάει κάτω και γυρίζοντας προς εμένα είπε.
Αυτουνού δίνεις τσιγάρο συνάδελφε; Αυτός να τι θέλει !! τραβάει το μαχαίρι που φορούσε στο ζωνάρι, απ’ τη θήκη και του κόβει το αυτί ακαριαίως,
Ο συνάδελφός του , ο Φώτης Ζαχάρης, που βρίσκονταν κοντά στην πόρτα, τον πλησίασε και κάτι του ψιθύρισε. Αμέσως εκείνος του απαντάει φωναχτά. Α…. γι’ αυτό με θέλεις !!
Παρ’ όλου που αηδίασα, παρακολούθησα ακόμα την απάνθρωπη εκείνη σκηνή. Αφήνει εκείνον και παίρνει τον Μπλάνη με τις κλωτσιές και τον οδηγεί πίσω απ’ το σχολείο, όπου υπήρχε σχολικός κήπος, περίπου δέκα τετραγωνικά μέτρα μπαζωμένα χώματα. Τον βάνει στη «φάλαγγα» και τον χτυπάει στα πόδια με ένα καδρόνι με όλη τη δύναμή του, ενώ εκείνος ούρλιαζε σπαρακτικά. Αφού κουράστηκε τον έλυσε από τη φάλαγγα, τούδωσε μια σπρωξιά με το πόδι και τον πέταξε κάτω από ένα τοίχο!!
Τα στοιχεία του, μου τα έδωσε ο Φώτης, μετά που επιστρέψαμε στο χωριό μας. Το ψευδώνυμο «Γρέτζελος» είχε ο βασανιστής.
Ο Γρέρζελος, καθώς πληροφορήθηκα, δεν είχε καλό θάνατο. Νέο, τον ταλαιπώρησε ο Καρκίνος και πέθανε με πόνους.
Απόσπασμα από βιβλίο του Ανδρέα Παππά σελ 586
………………………………………….
Παρ’ όλα αυτά, στα σουρουπώματα που μπήκαμε στο χωριό, οι κάτοικοι μας φέρθηκαν πολύ ευγενικά και μας προσκάλεσαν να πάμε κατά παρέες στα σπίτια τους να μας φιλοξενήσουν.
Εγώ είχα δώσει προσοχή και ήθελα να ειδώ τον φίλο μας τον Νίκο Μπάτζιο, αλλά εκείνος δεν εμφανίστηκε στην συγκέντρωση , ίσως από επιφύλαξη. Είδα όμως ένα παιδάκι μικρό ανάμεσα στους μεγάλους σαν κάτι να γύρευε και δεν αποφάσιζε. Έμεινε να κοιτάζει σαν χαζό, παρ’ όλου που τα μάτια του άστραφταν από την εξυπνάδα. Αφού κι εγώ κάτι γύρευα από περιέργεια το ρώτησα. Τι ζητάς μικρέ; Το παιδάκι φοβισμένο, άρχισε να μασάει τις λέξεις από μία, μία Έναν,- ναν, - ναν λοχία. Τώρα κατάλαβα περί τίνος πρόκονταν και το ρώτησα.
__Τίνος είσαι παιδί μου; Πέσε μου εμένα μη φοβάσαι. Εγώ είμαι φίλος σου.!
__Είμαι του Νίκου Μπάτζιου.
__Μπράβο.! Τι σου είπε ο πατέρα σου;
__Μου είπε να πω του λοχία να πάρει και το στρατιώτη και να πάμε μαζί στο σπίτι μας.
__Έλα μαζί μου του είπα και το παρέδωσα στον λοχία λέγοντας. Αυτό είναι παιδί του φίλου μας του Νίκου, το έστειλε ο πατέρας του και θέλει να μας συναντήσει. Μπήκε μπροστά το παιδί κι εμείς το ακολουθήσαμε, μέχρι την πόρτα του σπιτιού.
Ανεβαίνοντας δυο, μα τρία σκαλοπάτια, έξω από την πόρτα στη λότζα, μας περίμεναν ο Νίκος με τη νεότατη γυναίκα του με ανοιχτές τις αγκαλιές. Άρχισαν να μας φιλούν και να μας σπρώχνουν μέσα στο σπίτι τους. Η φιλοξενία εκείνης της βραδιάς από το αντρόγυνο Νίκου Μπάζιου, δεν περιγράφεται. Θυμάμαι κάναμε και γράμματα στα σπίτια μας και τα αφήσαμε εκεί να μας τα ταχυδρομήσει, διότι ο ταχυδρόμος, μια φορά την βδομάδα περνούσε στο λόχο.
Το Νίκο παλαιότερα, τον είχαν συλλάβει για αριστερό και αφού δεν του βρήκαν ενοχή, τον παρέδωσαν στο λοχία Χρήστο Σάννα και σ εμένα με την εντολή αφού απομακρυνθούμε απ το λόχο, να τον δείρουμε και να τον αφήσουμε ελεύθερο. Χωθήκαμε σε κάτι κοντοέλατα και ο Χρήστος του λέει:
Eμείς είμαστε απ το ίδιο χωριό και αποφασίσαμε να μη σε δείρουμε. Αφού βγάλεις κάποια ουρλιαχτά, σκάστο τρέχοντας για το χωριό σου. Δεν πρέπει να καταλάβουν οι άλλοι ότι δε σε δείραμε. Ο Νίκος μας χαιρέτησε, μας ευχαρίστησε και πήρε το δρόμο για το χωριό του ρεκάζοντας. .......
Απόσπασμα από βιβλίο του Ανδρέα Παππά σελ 378
………………………… Ε.Α.Μ. (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) .…………………………
Ο Άρης (Βελουχιώτης) αφού δεν βρήκε το Ζέρβα εκεί που λογάριαζε, συνέχισε το ταξίδι του και δια μέσου Μπότσης και Καταβόθρας, φτάνει το δειλινό, νωρίς ακόμα, στο χωριό Ξηρόκαμπος. Οι αντάρτες με εντολή του αρχηγού ειδοποίησαν μερικούς κτηνοτρόφους να κατεβάσουν άλλος τρία, άλλος πέντε, άλλος οκτώ σφάγια για τη διατροφή των ανταρτών. Ένας απ τους ειδοποιηθέντες ήμουν και εγώ. Την κατάσταση με τα ονόματα την έδωσαν μερικοί επιτήδειοι χωριανοί. Αφού συγκέντρωσαν καμιά εικοσαριά σφάγια, τα έσφαξαν, τα έγδαραν και τα ψήνανε στις σούβλες, όταν παρουσιάστηκε μια γυναίκα, η Θωμαίσια του Οικονόμου, στον αρχηγό κι ανέφερε ότι κάποιος αντάρτης, της πήρε απ το κοτέτσι, μια κότα.
Για να κλαπεί κότα, ήταν σχέδιο του αρχηγού, να εκτελέσει κάποιον έμπορα που βγήκε από τη Θεσσαλία στα χωριά, να αγοράσει σφάγια. Αφού τον ανέκρινε και είδε ότι είχε χρήματα, τον διάταξε να ακολουθήσει το στράτευμα, μέχρι να βρει αφορμή να τον εκτελέσει, να του πάρει τα χρήματα.
Κάποιος αντάρτης, βαλμένος απ’ τον αρχηγό του, άρπαξε την κότα μπροστά στα μάτια της νοικοκυράς. Εκείνη διαμαρτυρήθηκε και ο αντάρτης της λέει:
Σύρε στον αρχηγό, να την πληρώσει.
Ο Άρης όταν του παραπονέθηκε η γυναίκα για την κότα, αμέσως ενέργησε δήθεν ανακρίσεις και κατηγορήθηκε ο ζωέμπορας ως κλέφτης.
Τον τράβηξε επί παρουσία των ανταρτών και χωριανών που παραβρίσκονταν εκεί, όπου μαζί τους ήμουν κι εγώ και τον ξυλοκοπούσε άγρια.
Αφού κουράστηκε να τον δέρνει, ενεργεί έκτακτο Στρατοδικείο και φωνάζει στους αντάρτες του.
« Συναγωνιστές! Τι εγκρίνετε; Ζωή, η θάνατο!!»
__Θάνατο, Θάνατο !! .. στον προδότη !! φώναξαν κάμποσοι. Και τότε, άρχισε ο πιο άγριος ξυλοδαρμός.
Αμέσως ο Πάνος (Κοτσώνης) Νάκος, πηδάει απάνω φωνάζοντας. Αμάν !! Αφήστε τον άνθρωπο! Δίνω εγώ δυο κότες της Θωμαίσιας, αφήστε τον άνθρωπο. Το αποτέλεσμα ήταν να πάρει κι αυτός μία στην πλάτη με τον υποκόπανο και τίποτε άλλο.
Σηκωθήκαμε με τον Πάνο και με τον Κώστα Φερεντίνο και φύγαμε τρομαγμένοι. Τελικά ο άμοιρος ζωέμπορας, εκτελέστηκε.
Την επόμενη μέρα, πολύ πρωί, ο Άρης με τους αντάρτες του, δια μέσου Σκάλας, (Ντόβρας) Πηγής, και του Λάπα-Στάνη, έστησε φυλάκια σε όλα τα υψώματα του Βελετζικού. Αυτός, με λίγους αντάρτες και το πρωτοπαλίκαρό του, τον Καπετάν Λευτεριά, που φορούσε κασκόλ κόκκινο βαμμένο με αίμα, κατέβηκαν στο μοναστήρι της Ροβέλιστας. ……………………
Ίσως το γεγονός αυτό συνετέλεσε αποφασιστικά ώστε όλα τα γύρω χωριά, σχεδόν παμψηφεί, ν αποκηρύξουν τον κουμμουνισμό.
Επομένως η βία ή η καλοσύνη δεν εξαρτάται ούτε από τα κόμματα, ούτε από την αριστερά, ούτε από τη δεξιά, εξαρτάται από το χαρακτήρα των ανθρώπων που Διοικούν και συμμετέχουν σ αυτά.
Παντού υπάρχουν καλοί, παντού υπάρχουν και οι κακοί.
Παντού υπάρχουν καλοί, παντού υπάρχουν και οι κακοί.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Σωροί πετρών από αρχαία κτίσματα υπάρχουν σε πολλά σημεία του Δήμου Ηράκλειας: Γουρνόλιτσα Ανω Καλεντίνης, στο Βελεντζικό το «κάστρο του Ηρακλή», στο Διχομοίρι - Κόκκινο Λιθάρι.
Τα βουνά της Σκουληκαριάς και του Βελεντζικού στην Τουρκοκρατία ήταν κέντρα των κλεφτών αντίστασης. Σε αυτά τα βουνά ανδρώθηκαν οι αγωνιστές Διμισκαίοι, οι Πλακαίοι, ο Γώγο Μπακόλας, ο Καραϊσκάκης, ο Οικονόμου, ο Στούμπος και τόσοι άλλοι.
Την περίοδο της Tουρκοκρατίας έγιναν επανειλημμένα μάχες μεταξύ Ελλήνων και Tουρκαλβανών, στην Σκουληκαριά, το Κλειδί, το Δημαριό, το Διάσελλο και το Βελεντζικό. Η μάχη στη Σέση με τον οπλαρχηγό Γ. Τσιγαρίδα και στη «βρύση βακούφικη» με μπροστάρηδες τους μοναχούς της Μονής Ροβέλιστας στις 17 Ιανουαρίου του 1854 καθώς και η μάχη στα Ρεγκίστιανα τρεις ημέρες αργότερα ήταν η αρχή για ανεξαρτησία από τους τούρκους. Στις 28-3-1878 στο Ξηρόκαμπο Βελεντζικού οι Ραδοβιζινοί σχημάτισαν την πρώτη προσωρινή κυβέρνηση.
Οι ιταλοί και οι Γερμανοί το 1941 - 44 περνώντας από το Κάτω Ραδοβίζι έκαψαν κατοικίες και δολοφόνησαν πολλούς κατοίκους.
Ο Νομός Άρτας συστήθηκε στο ελεύθερο ελληνικό κράτος, στις 24 Ιουνίου 1881, όταν προσαρτήθηκε η περιοχή της Άρτας, ανατολικά του ποταμού Αράχθου. Περιελάμβανε τις επαρχίες (εκλογικές περιφέρειες) Άρτας και Τζουμέρκων.
Με διάταγμα που εκδόθηκε στις 31.03.1883, η επαρχία Άρτας χωρίστηκε σε τέσσερις Δήμους: Άρτας, Πέτα, Ηρακλείας και Τετραφυλίας. Τα χωριά του Κάτω Ραδοβιζίου Ζυγός, Ανω Πέτρα, Φωτεινό, Δημαριό, Κλειδί, Διάσελλο, Μαρκινιάδα, Μελάτες, Ανω Καλεντίνη, Βελεντζικό, Διχομοίρι, Ξηρόκαμπο και Σκουληκαριά. αποτέλεσαν τον Δήμο Ηρακλείας έως το 1912 που με διάταγμα έγιναν κοινότητες. Παλαιά λεγόταν Ζυγοχώρια και είχαν δικό τους επίσκοπο με έδρα το Βελεντζικό.
Πηγή Δημος Ηρακλείας http://www.iraklia-artas.gov.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=115&Itemid=204
Πηγή: ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ ΑΡΤΑΣ http://www.megalohari.gr/joomla/index.php?option=com_content&view=article&id=43&Itemid=105
Παλαιότερα τα χωριά του άνω Ραδοβυζίου είχαν άλλα ονόματα: η Μεγαλόχαρη ονομάζονταν Μπότση, το Αστροχώρι Καταβόθρα, ο Μεσόπυργος Σουμερού, η Καστανιά Βρατσίστα, η Ελάτη Σεκλίστα και οι Πηγές Βρεστενίτσα. Οι ονομασίες των χωριών άλλαξαν το 1927 και το 1954. Με το Δ/γμα 1-4-1927 η Μπότση ονομάστηκε Μεγαλόχαρη από το όνομα της Παναγίας που γιορτάζεται στο χωριό.
Στις 24 Μαρτίου 1449 ολόκληρη η περιοχή της Άρτας υποδουλώθηκε στους Τούρκους. Οι φόροι που επιβλήθηκαν ήταν η ¨δεκάτη¨ και το ¨προβατονόμιο¨............
Το 1796 η περιοχή υποδουλώθηκε στον Αλή Πασά. Το Ραδοβύζι που είχε γίνει αρματολίκι, καθώς και το αρματολίκι των Τζουμέρκων τα έδωσε ο Αλής στον αρματολό Κων/νο Πούλη. Είναι ένας από τους αρματολούς που βοήθησαν στην καταστροφή των Σουλιωτών στο Σέλτσο (1804).
Το 1804 στο Μοναστήρι του Σέλτσου έγινε ο χαλασμός των Μποτσαραίων από τα στρατεύματα του Αλή. Την άνοιξη του 1821 πέρασε από το Ραδοβύζι ο Γ.Καραισκάκης και προχώρησε προς τα Τζουμέρκα για να ξεσηκώσει τους κατοίκους. Στις 15 Μαΐου 1821 στο Μοναστήρι του Αγ.Γεωργίου στο Βουλγαρέλι οι οπλαρχηγοί από το Ραδοβύζι και τα Τζουμέρκα μαζί με τον Καραϊσκάκη κήρυξαν επανάσταση..........
Στις αρχές του 1822 ο Καραϊσκάκης και ο Μπακόλας εξόντωσαν την τουρκική φρουρά που ήταν στη Σουμερού ( Μεσόπυργος ) και από εκεί πέρασαν στα Άγραφα. Το 1832 με το πρωτόκολλο του Λονδίνου ( 18/8 ) οριστικοποιήθηκε η ανεξαρτησία της Ελλάδας. Τα βόρεια σύνορα έφταναν μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο. Η περιοχή της Άρτας παρέμενε υπόδουλη…………….
Ο Φράσαρης έστειλε αποσπάσματα στα χωριά του Ραδοβυζίου για να εισπράξουν τα οφειλόμενα και να ζητήσουν τους φόρους του 1854 προκαταβολικά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να προετοιμαστούν οι κάτοικοι για επανάσταση. Αυτή κηρύχθηκε τον Ιανουάριο του 1854 στο Μοναστήρι της Γεννήσεως της Θεοτόκου στην Μεγαλόχαρη.
Θα ακολουθήσουν άλλες δυο επαναστάσεις στην περιοχή του Ραδοβυζίου το 1866 και το 1878 από τον ίδιο χώρο. Η ώρα της ελευθερίας θα έρθει το 1881. Το Φεβρουάριο του 1881 η Τουρκία δέχτηκε να παραχωρήσει στην Ελλάδα τη Θεσσαλία και το τμήμα της Ηπείρου μέχρι τον ποταμό Άραχθο. Στις 24 Ιουνίου τα ελληνικά στρατεύματα μπήκαν στην πόλη της Άρτας και στη συνέχεια μερικές μονάδες τους κατέλαβαν συμβολικά και τα χωριά. ………..
Θα ακολουθήσουν άλλες δυο επαναστάσεις στην περιοχή του Ραδοβυζίου το 1866 και το 1878 από τον ίδιο χώρο. Η ώρα της ελευθερίας θα έρθει το 1881. Το Φεβρουάριο του 1881 η Τουρκία δέχτηκε να παραχωρήσει στην Ελλάδα τη Θεσσαλία και το τμήμα της Ηπείρου μέχρι τον ποταμό Άραχθο. Στις 24 Ιουνίου τα ελληνικά στρατεύματα μπήκαν στην πόλη της Άρτας και στη συνέχεια μερικές μονάδες τους κατέλαβαν συμβολικά και τα χωριά. ………..
4. ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ
Α. Συνιστώνται οι κατωτέρω δήμοι:
………..
4.7. Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη αποτελούμενος από τις κοινότητες: 1. Δημαρίου, 2. Διάσελλου, 3. Κλειδίου, 4. Πέτρας, 5. Σκουληκαριάς, οι οποίες καταργούνται.
Έδρα του δήμου ορίζεται ο οικισμός Διάσελλο της τέως κοινότητας Διάσελλου.
4.8. Δήμος Ηρακλείας αποτελούμενος από τις κοινότητες: 1. Άνω Καλεντίνης, 2. Βελεντζικού, 3. Διχομοιρίου, 4. Ρετσιανών, οι οποίες καταργούνται.
Έδρα του δήμου ορίζεται ο οικισμός Άνω Καλεντίνη της τέως κοινότητας Άνω Καλεντίνης.
4.12. Δήμος Τετραφυλίας αποτελούμενος από τις κοινότητες: 1. Αστροχωρίου, 2. Ελάτης, 3. Καστανέας, 4. Μεγαλόχαρης,5. Μεσοπύργου, 6. Μηλιανών, 7. Πηγών, οι οποίες καταργούνται.
Α. Συνιστώνται οι κατωτέρω δήμοι:
………..
4.7. Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη αποτελούμενος από τις κοινότητες: 1. Δημαρίου, 2. Διάσελλου, 3. Κλειδίου, 4. Πέτρας, 5. Σκουληκαριάς, οι οποίες καταργούνται.
Έδρα του δήμου ορίζεται ο οικισμός Διάσελλο της τέως κοινότητας Διάσελλου.
4.8. Δήμος Ηρακλείας αποτελούμενος από τις κοινότητες: 1. Άνω Καλεντίνης, 2. Βελεντζικού, 3. Διχομοιρίου, 4. Ρετσιανών, οι οποίες καταργούνται.
Έδρα του δήμου ορίζεται ο οικισμός Άνω Καλεντίνη της τέως κοινότητας Άνω Καλεντίνης.
4.12. Δήμος Τετραφυλίας αποτελούμενος από τις κοινότητες: 1. Αστροχωρίου, 2. Ελάτης, 3. Καστανέας, 4. Μεγαλόχαρης,5. Μεσοπύργου, 6. Μηλιανών, 7. Πηγών, οι οποίες καταργούνται.
Έδρα του δήμου ορίζεται ο οικισμός Αστροχώριο της τέως κοινότητας Αστροχωρίου.
2010, νομοσχέδιο Καλλικράτης
(απόσπασμα του νόμου) …………….4. ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ
Α. Συνιστώνται οι κατωτέρω δήμοι:
Α. Συνιστώνται οι κατωτέρω δήμοι:
……………………………
3. Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη με έδρα την Άνω Καλεντίνη αποτελούμενος από τους δήμους
α. Ηράκλειας β. Γεωργίου Καραϊσκάκη και γ. Τετραφυλίας οι οποίοι καταργούνται
Β. Οι δήμοι Γεωργίου Καραϊσκάκη και Κεντρικών Τζουμέρκων χαρακτηρίζονται ως ορεινοί.
3. Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη με έδρα την Άνω Καλεντίνη αποτελούμενος από τους δήμους
α. Ηράκλειας β. Γεωργίου Καραϊσκάκη και γ. Τετραφυλίας οι οποίοι καταργούνται
Β. Οι δήμοι Γεωργίου Καραϊσκάκη και Κεντρικών Τζουμέρκων χαρακτηρίζονται ως ορεινοί.
ιστορική αναδρομή περιοχής
διαβλαστε το ιστολόγιο ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΣ http://www.megalohari.gr/joomla/index.php?option=com_content&view=article&id=43&Itemid=105